Mao Zedong, Mao, Çin Komünist Partisi’nin lideri ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin ilk başkanıdır.1949’da gerçekleşen Komünist Devrimi’ni yönetmiştir.
Çocukluğu ve Erken Yaşamı
Mao Zedong, 26 Aralık 1893’te Shaoshan’da çiftçi bir ailede doğdu. Geleneksel usullere göre Konfüçyüsçü klasikleri okudu. Ancak çiftlikte ailesine yardım etmek için 13 yaşında okulu bıraktı.
14 yaşındayken ailesi tarafından 20 yaşında bir kızla evlendirildi. Mao, bu evlilik konusunda istekli değildi ve gelini reddetti. Babası ile arası bozulan Mao, eğitimine devam etmek için evden ayrıldı.
Komşu ilçede ilkokul eğitimini tamamladıktan sonra Hunan Eyaleti’nin başkenti Changsha’ya gitti. Burada ortaokul okurken aynı zamanda Batı’dan gelen fikir akımlarını da öğrendi. Bu dönemde Mao, devrimci fikirlere ilgi duymaya başladı.
10 Ekim 1911’de, Wuchang’da Çin’i yöneten Qing Hanedanı’na karşı bir isyan çıktı. İsyan kısa süre sonra Mao’nun yaşadığı Changsha’ya da sıçradı. Mao devrimci orduya katılarak ilk kısa askeri tecrübesini yaşadı. Ardından Öğretmen Okulu’na dönen Mao, burada devrimci fikirleri ve Rus Devrimi inceleyip benimsemeye başladı. Ayrıca 4.yüzyıl Çin felsefesi Yasacılık’tan da etkilendi.
Mezun olduktan sonra başkente gitti ve Pekin Ünivertesi Kütüphane’sinde iş buldu. Kütüphane Müdürü Li Dazhao, Çin Komünist Partisi’nin kurucu üyelerinden biriydi.
Politik Kariyeri
1920’de eski öğretmenin kızı Yang Kaihui ile evlendi. Bir yıl sonra Mao, Çin Komünist Partisi’nin Birinci Kongresine katıldı. Komünist Manisfesto’nun tercümesini okumuş ve Marksizm’i benimsemişti. 1923’te, Genç Parti, Sun Yat-sen’in Milliyetçi Partisi ile ittifak yaptı. Mao gibi komunistler bu dönem Milliyetçi Parti ile çalışmaya başladı. Mao, Milliyetçiler’in İcra Bürosu’nun önde gelen bir üyelerinden biri oldu.Karısı ve iki küçük oğluyla Şangay’da yaşamaya başladı.
1924’te Mao, Shaoshan’daki evini ziyaret etti. Burada köylülere olan bakış açısı değişmeye başladı. Çin kırsalında devrimci bir potansiyele olduğunu fark etmişti. Köylüleri örgütleme gibi çalışmalara başlasa da Hunan askeri valisinin baskısı sebebiyle ayrılmak zorunda kaldı. Milliyetçilerin ana güç üssü konumunda olan Guangzhou’ya gitti.
Bu yıllarda Milliyetçi Parti’sinde durum değişmeye başlamıştı. Sun Yat-sen’in 1925’teki ölümü sonrası Chiang Kai-shek Milliyetçilerin lideri oldu. Chiang’ın Sovyetler ile yakınlaşmak gibi planları olsa da kendi partisinde komunistlerin olmasından hoşnut değildi. 1926’da önemli görevlerdeki komünistlerin çoğu kovuldu. Şehirlerdeki zengin kesimlerle ittifak yapmak isteyen Chiang, Şangay’daki işçi ve köylüleri gözden çıkardı. Yapılan katliamda 5.000 kişinin öldüğü düşünülüyor. Stalin’in Çin milliyetçileri ile ittifak kurma planı başarısız olmuştu.
Şehirlerdeki Komünist Hareket bastırılmıştı. Ama köylülere güvenen Mao’nun hala şansı vardı. Bir köylü ordusu ile Changsha’da isyan başlattı. Hasat Ayaklanması olarak bilinen bu isyan bastırıldı. Katılan köylülerin çoğu katledildi. Hayatta kalanlar ve Mao kırsala kaçarak daha çok adam toplamaya çalıştılar.
Çin İç Savaşı
1928’lerden itibaren Çin iki kutuplu bir hal almıştı. Milliyetçiler Pekin’i alarak zafer ilan etmişti. Buna karşılık Mao ve diğer komünistler güneyde Sovyet benzeri bir rejim kurmayı deniyordu. 1930’da Mao’nun karısı Yang Kaihui’yi ve oğullarından birsi yerel bir Savaş Lordu tarafından ele geçirdi. 8 yaşındaki oğlunun önünde Yang Kaihu’nun başı vuruldu.
1931 yılında Jiangxi Eyaletinde seçim yapıldı. Mao, Çin Sovyet Cumhuriyeti Başkanı seçildi. Mao’nun ilk olarak yerel toprak sahiplerine savaş açtı. Yaklaşık 200.000’den fazla kişi saldırıya uğradı, işkence gördü ve öldürüldü. Bu infazlar ve saldırılar 45.000 kişilik Kızıl Ordu tarafından yapıldı. Çoğunlukla silahlı köylülerden oluşan bir orduydu. Chiang Kai-şek’in birliklerinin saldırıya geçmesi ile durum tersine döndü.Jiangxi Dağlarında Kızıl Ordu kuşattıldı. Mao, 1934’te kaçmak zorunda kaldı. Mao, Çin Komünist Parti’si tarafından da görevden alındı.
Uzun Yürüyüş
Jiangxi Dağlarından geri çekilen Kızıl ordu Shaanxi Eyaletine doğru ilerlemeye başladılar. Yolculuk boyunca Chiang’ın birlikleri ve savaş lordları tarafından sürekli saldırıya uğradılar. Kötü hava şartları da dahil olunca çok azı hayatta kalabildi. 85.000 kişinin sadece 7.000’i Shaanxi’ye ulaştı. Uzun Yürüyüş ve hayatta kalan askerlerle Shaanxi’ye ulaşmak Mao’nun parti içindeki konumunu geri almasını sağladı.
Japon İşgali
Japon tehdidi Komünistler ve Milliyetçilerin kısa sürede olsa barış yapmasını sağladı. 1937’de korkulan oldu ve Japonya Çin’i işgal etti. Her iki ordu da Japonlara karşı savaştı. Başkent Pekin ve kıyı kentleri Japonların eline geçti. 1945’te II.Dünya Savaşı’nda Japonya’nın yenilmesinden sonra işgal sona erdi.
Çin Halk Cumhuriyeti ve Mao’nun Yönetimi
Japonlara karşı birlikte savaşmalarında rağmen, II. Dünya Savaşı sona erdikten sonra Çin orduları tekrar savaşmaya başladı. 1948’de Changchun Kuşatması’nda Halk Kurtuluş Ordusu olarak da adlandırılan Kızıl Ordu, Kuomintang ordusunu yendi.10 Aralık’ta, Kızıl ordu Sichuan Chengdu’daki son Kuomintang kalesini kuşattı. O gün, Chiang Kai-şek ve diğer Kuomintang yetkilileri Tayvan Adasına kaçtı.
Mao iktidara geldikten sonra ülkenin dönüşümü için hızla reformlara girişti. Çin genelinde toprak sahipleri idam edildiler. Ardından Karşı devrimcileri Bastırma adında İş adamları, entellektüeller ve Milliyetçi Parti üyeleri saldırıya uğradı. 1951’de “Mücadele Oturumları” başladı. Mao kapitalistlerin hedef alınmasını istemişti. Aşağılanma ve dayak sebebiyle pek çok kişi bu süreçte intihar etti.
Mao’nun amaçlarından bir tanesi Çin’i büyük bir ekonomik güç haline getirmekti. Hızlı bir sanayileşme atılımı başlattı. “Büyük İleri Atılım” olarak bilinen bu ekonomik plan felaketle sonuşlandı. Milyonlarca Çinli kıtlık sebebiyle hayatını kaybetti.
Mao’nun ekonomik politikalarındaki başarısızlık Komünist Parti’deki konumunu sarstı. Liu Şaoçi veDeng Xiaoping gibi daha pragmatist politikacılar öne çıktılar. Mao, 1962’den itibaren sadece görünürde liderdi. Ancak gücü tekrardan ele geçirmek için hazırlık yapıyordu. Bu sefer genç nüfusu kullanarak bir kitle hareketi planlıyordu.
1966’da Mao, devrimi sağcılardan geri alma çağrısı yaparak Kültür Devrimi’ni başlattı. Genç fanatiklarden oluşan Kızıl Muhafızlar entellektüelleri dövüp ülkenin sanat eserlerini tahrip ettiler. Liu Shaoqi ve Deng Xiaoping’i Parti’den uzaklaştırıldı. Liu Shaoqi hapishanede öldü. Deng Xiaoping kırsalda çalışmak için sürgün edildi. Bu süreçte Mao’nun karısı Jiang Qing güç ve etkinlik kazanmaya başladı.
Mao’nun Ölümü
Mao’nun son yıllarında Komünist Parti’de güç mücadeleri yaşandı. Ana sebep Mao’nun yerine kim geçeceğiydi. Jiang Qing ve Mao’ya yakın isimlerin oluşturduğu “Dörtlü Çete” etkinliğini sürdürmek istiyordu. 9 Eylül 1976’da iki kalp krizinin ardından Mao Zedong hayatını kaybetti. Ölümünün ardından Deng Xiaoping iktidara geldi ve Dörtlü Çeteyi tutuklattı.
