Emziren annelerde sık sık rastlanan mastit, genellikle emzirme sürecinin başladığı ilk birkaç haftada görülen bir enfeksiyon türüdür. Ancak bazı durumlarda daha ileri haftalarda da gözlemlenmesi mümkündür. Birçok yeni doğum yapan anne, bu iltihabı yaşamakta ve bu da yaşadıkları sorunları iki katına çıkarmaktadır.
Bir çeşit meme iltihabı olarak bilinen bu hastalık, kendine özgü belirtileri ve türleri ile tedavi edilmemesi halinde ciddi sorunlara yol açıyor. Bu bağlamda, mastit hakkında daha fazla bilgi almak için içeriğimize göz atabilirsiniz.
Mastit Nedir?
Süt kanallarının tıkanması ile ortaya çıkan bir tür meme iltihabıdır. Tedavi edilmesi hem anne hem de bebek sağlığı için önemlidir. Hastalığın ortaya çıktığı dönemler, doğumdan sonra 6 ve 12. haftalar arasındadır. Ancak nadiren de olsa daha ileri haftalara sıçrayabilir.
Genel belirtileri arasında 39 – 40 derecelerde ateşlenme gösterilir. Bununla birlikte, oldukça sancılı bir dönemdir. İltihap nedeniyle anneler çoğu zaman bebeklerini emziremez ve bu da anne sütü ile beslenmesi gereken bebeklerin sağlığını da olumsuz etkiler. Bu sebepten dolayı, kısa sürede tedavi edilmelidir.
Mastit Belirtileri
Emzirmeye yeni başlayan annelerin göğüslerinin bir miktar ağrıması ve daha hassas olması normaldir. Ancak bu hastalıkta görülen ağrılar, normal ağrılara nazaran daha acı verici bir süreçtir. İltihap sadece bir göğsü etkiler. Belirtilerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;
- Emzirilen göğüs içerisinde yakıcı ve ağrı verici bir his,
- Aşırı hassasiyet ve ara ara sancılar,
- Koltuk altı bezlerde şişkinlik,
- Meme ucunda görülen anormal akıntılar,
- Göğüste emzirme sonrası sertlik,
- Meme ucunda kitle oluşumu,
- Şişlik,
- Kızarıklık,
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Titreme ve ateş.
Emzirme tekniği doğru olmayan annelerde hastalığın görülme ihtimali daha fazladır. Çünkü göğüste süt kalması, meme sancılarına neden olur ve bu durum da enfeksiyona sebebiyet verir. Süt kanallarının tıkanması yine göğüs içerisinde süt birikimine neden olur. Tıkalı kanalın iyileşmemesi ise hastalığa yol açar.
Bir diğer nedeni, bakterilerdir. Söz konusu bakteriler, emziren annelerin göğüs ucunda bulunan çatlaklardan süt kanallarına nüfuz eder. Bu bağlamda, bakteriler de anne sütü sayesinde daha fazla ürer ve annenin sağlığı açısından tehlike oluşturur.
Aşağıdakiler hastalığın baş kaldırmasına neden olur:
- Göğüs ucunda çatlaklar,
- Yanlış emzirme pozisyonu
- Dar sutyen giymek ve böylece göğüste süt akışını engellemek,
- Sağlıksız ve yetersiz beslenme,
- Stresli olmak
Yanlış emzirme pozisyonuna açıklık getirirsek bazı anneler, emzirirken göğüslerini tek bir pozisyonda sabit tutarlar ve bu da göğüsteki sütün tam boşalmamasına neden olur. Neticede hastalık riski artar.
Mastit Çeşitleri
Emziren annelerde sıklıkla doğum sonrası ilk haftalarda görülen bu hastalık, farklı kategorilerde ele alınır:
- Laktasyonel
- Periduktal
- Granülamotüz mastit
Laktasyonel türünde, meme ucunda kabuklanma, çatlaklar yaralar sonucu bakterilerin üremesi söz konusudur. İltihabın etkisini azaltmak için göğüste kalan sütü akıtmak gerekir. Göğüste biriken sütü boşaltmak için emzirmek veya maneul veya elektrik süt pompalarından yardım almak etkili olacaktır. Meme iltihap bölgesinde apse gelişiminde ise memede kalan süt, cerrahi yolla boşaltılmalıdır.
Perdiktual türünde ise emzirmeyen annelerde de ileri dönemlerde ağrılar görülür. Genellikle sigara kullanan kadınlarda görülür. Sigara, meme başındaki süt kanallarında iltihaba yol açar ve mikropların çoğalmasına ortam yaratır. Diğerlerine göre daha geniş alana yayılan bir iltihap türü olan bu hastalık, meme başını ve süt kanallarını çevreler. Antibiyotiklerle geçici olarak iyileştirilse de apse oluşumu görülmesi halinde apse drenajı müdahalesine ihtiyaç duyar.
Son olarak, granülamatöz mastit, memeyle ilgili olan bağışıklık sistemi elemanlarının fazladan reaksiyon göstermeleri veya daha önce herhangi bir enfeksiyon, travma geçirmeleri nedeniyle görülür. Genellikle meme kanseriyle karıştırılır.
Aynı zamanda, akut ve kronik türleri de bulunmaktadır. Akut, üşüme, titreme, memede sertlik, kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterir. Kronik ise doğumdan birkaç yıl sonra ortaya çıkar ve göğüste ele gelen kitle, akıntı, renk değişikliği gibi bulgularla tanımlanır.
Granülamatöz Mastit
Bu hastalık genellikle erken doğurma dönemlerinde görülür. Memede istisnai durumlarda rastlanan enflamatuar bir iltihap çeşididir ve ağrı veren kitle, meme başında kızarıklık ve çekilme, apse, fistül ile kendini gösterir. Çoğu zaman kanser ile karıştırılmaktadır.
Hastalığın kesin tanısı için doku biopsisi yapılmalıdır. Doku biopsisi sonucunda kronik inflamasyon, yağ nekrozu, dev hücreler görülmektedir. Tedavisinde genellikle antibiyotikler etkili sonuç vermezler.
Hastalığın belirtilerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Tek bir memede ağrı ve hassasiyet
- Meme başında kızarıklık, çekinti
- Meme ucunda iltihaba ait düzensizlikler
- Memede akıntı
- Kitle oluşumu
Genel nedenleri, sigara kullanımı, yanlış emzirme, doğum kontrol haplarının kullanımı olarak gösterilmektedir. Hastalık genellikle 30’lu yaşları kapsar. Çoğu zaman doğum yapan annelerde görülse de bazı durumlarda doğum yapmamış kadınlarda da ortaya çıkabilir.
Granülomartöz, cerrahi veya medikal yöntemlerle tedavi edilmektedir. Tedavide önemli olan husus, memede kalan sütün dışarı akıtılmasıdır. Hastalık, ultrasonografi ve mamografi yöntemleriyle tespit edilir. Hastalığın belirtisi olan memede bulunan kitleden bir biyopsi örneği alınır ve biyopsinin değerlendirilmesi sonucunda uygun tedavi yöntemine gidilir.
Kronik Mastit
Yeni doğum yapan genç annelerde görülmektedir. Meme kanseri ile kolayca karıştırılabilen kronik mastitin tanısı ve tedavisi oldukça zordur. Bağışlık sistemi hastalığı olarak kategorilendirilen iltihap, vücudun süt kanallarında bulunan bakterilerin meme dokusuna zarar vermesiyle meydana gelebilir. Kendini memede ele gelen kitle, akıntı, fistül ağzı gibi belirtilerle gösterir.
Meme kanseri ile karıştırılabildiği için öncelikle dikkatli bir şekilde incelenmeli ve ardından tanı konulmalıdır. Yıllarca devam edebilme özelliğine sahiptir. Bu nedenle, tedavide dönem dönem antibiyotik ilaçlar da kullanılıyor. Aynı zamanda, kortikosteroid ile de iyileşmesi mümkündür. Ancak ileri seviyelerde cerrahi müdahale gereklidir. Bu anlamda, eğer tedavisi mümkün olmazsa memenin alınarak yerine protez konulması kaçınılmaz olur.
Memede Mastit Belirtileri
Anne göğsünde süt kanalının tıkanması sonucu göğüste süt birikimi görülür. Memede kalan süt ise bakteri oluşumuna neden olur. Bunun sonucu olarak üreyen bakteriler bu iltihaba sebebiyet verir.
Hastalık kendini farklı şekillerde göstermektedir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birinin görülmesi halinde mutlaka doktora gidilmelidir.
Görülen belirtileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Memede şişlik
- Memede yanma hissi
- Yorgunluk, halsiz hissetme ve yüksek ateş
- Göğüste ele gelen kitle
- Göğüs ucunda kızarıklık ve leke
- Koltuk altı bezlerinde ağrı ve şişkinlik
- Göğüs ucunda anormal akıntılar
- Memede aşırı hassasiyet ve sancı
Mastit Olan Anne Emzirebilir mi?
Tıkanan süt kanalları aracılığıyla memeye geçen bakterilerin üremesi sonucu oluşan bu iltihap göğüste kızarıklık, sancılar ve bölgesel ateş ile kendini gösterir. Sonuç olarak, anne bebeğini emzirirken dayanılmaz ağrılar çeker ve çoğu zaman yarıda bırakmak veya hiç emzirmemek zorunda kalır.
İltihabın görüldüğü annelerin bebeklerini emzirmesi, bebek sağlığı açısından hiçbir sorun oluşturmaz. Meme apsesi görülmesi haricinde, hastalıktan kaçınmak için annelerin memede biriken sütü düzenli olarak sağmaları en ideal yöntemdir. Bu bağlamda, piyasada satışı bulunan birçok göğüs pompaları işe yarayacaktır. Manuel el pompaları, pratik olması ve kolay kullanımı ile bilinen ürünlerdir. Elektrikli pompalar ise fiziksel güce ihtiyaç duymaz ve farklı seviyelerde çalışabilir. Aynı zamanda, pompalar sayesinde sağdığınız sütü depolayarak sonradan bebeğinize vermeniz de mümkündür. Böylece, bebeğiniz gelişim için oldukça önemli olan anne sütünden mahrum kalmaz, siz de göğsünüzde size ağrı veren süt birikiminden kurtulmuş olursunuz.
Mastit Nasıl Geçer? Kaç Günde Geçer?
Mastitin geçmesi için öncelikle bir doktor danışmak gerekir. Çünkü bilinçsiz şekilde uygulanabilecek tedavi yöntemleri, sancıları daha da arttırabilir. Hastlaığın tedavisi için genellikle antibiyotik yöntemine gidilir.
Memeye masaj yapılması ve ılık komprosler uygulanması ağrıları azaltır. Ilık ıslak kompresler sayesinde tıkanan ve sertleşen süt kanalları açılacaktır. Aynı zamanda, memede süt birikimlerini akıtmak da ideal bir yöntemdir. Bunun için yukarıda da belirttiğimiz gibi sancılı da olsa emzirmek veya pompa kullanmak tavsiye edilir. Bu sayede, memeden ilk başta bulanık gelen sütün rengi zamanla açılacaktır. Bununla birlikte, diğer meme de emzirilmeli ve boşaltılmalıdır. Memede bulunan çatlakların da enfeksiyonun şiddetini artırdığı bilinmektedir. Bu nedenle, uygun ilaç tedavisi ile çatlaklar iyileştirilmelidir.
Hastalığın tedavisinde genellikle antibiyotik yöntemi ile iyileştirme süreci 10 veya 15 gün devam eder. Doktorun verdiği ağrı kesicileri kullanarak ve düzenli bakım yapılarak ( meme ucunun temiz tutulması, çatlakların iyileştirilmesi, memede biriken sütün boşaltılması) bu süreç hızlandırılabilir. Ancak ileri aşamalarda cerrahi müdahele şarttır.
Mastit Tedavisi
Emziren anneler hastalığın karakteristik belirtileri görüldüğünde zaman kaybetmeden doktora gidilmelidir. Enfeksiyonun daha da ilerlemesini engellemek adına erken tanı oldukça önemlidir. Tedavide iltihabın türüne ve enfeksiyon şiddetine göre iğne ve ilaçlarla antibiyotik tedavisi uygulanır. Doktora başvurmada geç kalınmış ise apse birikimi görülür ve bu durumda cerrahi müdahale gerekir.
Hastalığın ileri seviyelere geçmesini engellemek için bol bol su tüketmek, düzenli olarak emzirmek veya göğüste kalan sütü pompa yardımıyla akıtmak gerekir. Aynı zamanda uzmanlar, göğüsleri her gün on dakika ılık suda tutmayı da tavsiye eder. Bu sayede, süt kanallarının tıkanması da önlenmiş olur.
Bu iltihabı tedavi etmenin bitkisel yolları da vardır. Bitkilerle yapılan kompresler sayesinde hastalığın etkisini azaltmak mümkündür.
Kekik
Antibakteriyel özellik gösteren kekik kompresi, sancıları sakinleştirir ve iltihaplı memenin iyileşme sürecine girmesini sağlar. Aynı zamanda kızarmış ve tahriş olmuş meme ucunu da eski haline getirir.
Kekik kompresi için gerekli malzemeler:
- 15 gr kekik (1 yemek kaşığı)
- 250 ml su (1 bardak)
Bir bardak suyu kaynatın ve üzerine bir çorba kaşığı kekik serpin. Karıştırdıktan sonra üzerini örtün ve ortalama 20 dakika bekletin. Beklettiğiniz kekikli suyu süzün ve bezi kekik suyunda ıslatarak 20 dakika boyunca memenizin ağrıyan yerlerine uygulayın. Günde 2 kere uygulayabilirsiniz.
Biberiye
Antiseptik ve yumuşatıcı özellikleri bulunan biberiye, meme enfeksiyonlarında etkili çözümdür.
Malzemeler:
- 30 gr biberiye (2 yemek kaşığı)
- 250 ml su (1 bardak)
Bir bardak kaynamış suya döktüğünüz biberiye karışımını üzerini örterek 20 dakika bekletin ve süzün. Bir kompres olarak iltihaplı memeye 15 dakika uygulayın. Günde 2 veya 3 kez tekrarlayabilirsiniz.
Bunlarla birlikte, çemen otu, havuç ve bal ve aynı safa çiçeği de enfeksiyonlu göğüs ağrılarınının azaltılmasında etkilidir.
Mastit Ateşi Nasıl Düşürülür?
Emzirme döneminde olan anneler, iltihap nedeniyle 39 – 40 derecelere kadar çıkan ateşten şikayetçi olurlar. Ateş düşürme sırasında belirli yöntemleri denerken daha dikkatli olmak gerekir. Çünkü yanlış uygulanan her yöntem, çocuğun da sağlığını olumsuz etkiler.
Ateşlenmelerde doğal yöntemler kullanılabilir. Bunun için gün boyu bol bol su tüketilmesi en ideal yöntemdir. Aynı zamanda, temiz havada kalmak ve yaşanılan ortamı sık sık havalandırmak da etkili çözümdür. Ateşlenmenin giderek artması durumunda ise ılık bir duş alınarak vücut dış ısısı iç ısısına ayarlanmış olacaktır. Ayrıca, zencefil, zerdeçal gibi ateş düşürücü bitkisel yöntemler de etkili olacaktır.
Mastit İçin Hangi Doktora Gidilir?
Hastalığın görüldüğü anneler zaman kaybetmeden bir doktora görünmelidirler. Yaşadığınız bölgeye yakın bir hastahaneden randevi almanız gerekir.
Tedavi için genel cerrahi bölümüne gidilir. Genel cerrahi bölümünde memede bulunan sertlikler, meme ağrıları, ele gelen kitle gibi birçok sorunlar tedavi edilir. İleri seviyede ise antibiyotikler verilir veya kitle oluşumlarında cerrahi müdahale yapılır.
