Üçlü tarama testi, gebeliğin 4. ve 5. aylarında gerçekleştirilen, bebeğin gelişimi ile ilgili bilgi veren bir testtir. Üçlü tarama testinde omurga hastalıkları, genetik hastalıklar, down sendromu durumu saptanmaktadır. Saptama yapmak için, kanda beta, AFP, HCG değerleri saptanır. Hekim üçlü ve dörtlü testlerde risk gördüğü takdirde, bebeğin down sendromlu olup olmadığını öğrenmek için amniosentez ister. Yani üçlü tarama testi riski 1/250’nin altındaysa yani pozitifse, amniyosentez uygulanmaktadır. Bu testler, bebeğin gelişiminin, beyin ve omurilik yapısının 16. haftada tamamlanması nedeniyle hekim tarafından tercih edilir.
Bebekte genetik açıdan risk varsa, amniyosentez yapılmamış ise, kordosentez 20.haftadan sonra yapılabilir. Anne-bebek arasındaki kordondan alınan su bebeğin genetik yapısı hakkında bilgi verir. Ailenin geçmişte kalp hastalığı varsa, kadının evvelki gebeliklerinde kalp hastalığı ortaya çıkmış bebek varsa fetal eko 21. haftada yapılmalıdır.
Üçlü Tarama Testi Güvenli midir?
Üçlü tarama testi, Sağlık Bakanlığı tarafından önerilmekle birlikte, anne-bebek sağlığını tehdit edebilmektedir. Üçlü test neticesinde bebekte down sendromu saptanmış ise, bebeğin kürtajla alınmasına karar verilir. Ancak testin duyarlılığı %70 civarındadır; down sendromlu teşhisi konulan bebek gerçekte sağlıklı da olabilir. Bu durumda sağlıklı bebeğin yaşam hakkı elinden alınmaktadır.
Üçlü Test Nasıl Yapılır? Hangi Bölüm Bakar?
Gebeliğin 16-22. haftalar arası anne adayından alınan kanda 3 farklı hormona bakılarak bebeğin down sendromu olasılığı araştırılır. Bu hormonlar, alfa-fetoprotein (AFP), Human corionic gonadotropin (hCG) ve free estriol (uE3) hormonlarıdır. Bu hormonların değeri anne adayından alınan kanla tayin edilmektedir ve hormonlar anne karnındaki fetüs hakkında bilgi vermektedir.
Hamileliğin 11-14. haftasında anne karnındaki bebeğin ense kalınlığı, yüksek rezolüsyonlu ultrasonografi ile ölçülür. Bu değerler ile anne adayının verdiği kan örneğindeki değerle sorun tespit edilecektir.
Anne adayının kilosunu, yaşını ve hamileliğin kaçıncı hafta olduğu bilgisayar programına girilir. Bilgisayar programı down sendromu olasılığını vermektedir. Üçlü test bir tarama testidir; üçlü testte bir sorun çıktığında, bu sonuç bebekte sorun var anlamına gelmez.
Üçlü testte çok fazla riskli sonuçların elde edildiği durumlar vardır; anne adayı gebeliği sürdürüp bebek doğduğunda down sendromlu bebeğin olmadığı durumlarla da fazlaca karşılaşılmaktadır.
Diyelim ki test sonucu 1/120 çıksın. Aynı hamilelik haftasında olan, aynı kiloda olan anne adaylarından 120 tanesi içinde 1 bebek down sendromlu demektir.
Hamilelik sırasında rutin kontroller “kadın hastalıkları ve doğum uzmanları” tarafından yapılır. Dolayısıyla ikili test, üçlü test ve dörtlü test isteyen hekimler kadın doğum uzmanı kişilerdir.
Değerleri Nedir? Ne Olmalıdır? (papp-a+ free beta hcg)
Üçlü testte istenen AFP hormonuna bakılarak, beyin-omurga ile ilgili anormal durumların saptanması istenmektedir. Anne adayının gebelik haftası, yaşı ve hormon değerleri sonuçları birlikte değerlendirilerek down sendromu, nöral tüp defekti, Edward sendromu için risk değerleri hesaplanmaktadır. AFP yani alfa-fetaprotein plesantada üretilen bir hormondur, hamileliğin göstergesidir. hCG hormonu yüksek çıkmışsa, down sendromu- trizomi 21 ihtimalinin yüksek olduğu anlamına gelmektedir. hCG yani insan koryonik gonadotropin de plesenta tarafından üretilir. Edward sendromu- Trizomi 18 için riskli durum ise, her üç hormon seviyesinin de düşük olduğu durumda ortaya çıkmaktadır. Estriol hormonu ise fetüs ve plesenta tarafından üretilen bir hormondur.
Üçlü Test Ne Zaman Yapılır?
Gebeliğin 16.-22. Haftaları arasında yapılması testin daha doğru sonuç vermesini sağlamaktadır. Aşağıdaki durumlar var ise, üçlü tarama testi kesinlikle yapılmalıdır:
- Anne adayının yaşı 35 yaş üzerindeyse
- Anne adayı, daha önceki hamileliklerinde kusurlu bebek dünyaya getirmiş ise
- Anne adayının insülin direnci ve diyabet rahatsızlıkları var ise
- Hamilelik süresinde zararlı ilaç- hap kullanmışlarsa
- Hamilelikte virüsün neden olduğu bir rahatsızlık yaşanmışsa
Üçlü Tarama Testi Fiyatı
Ortalama fiyat 350-500TL arasında diyebiliriz, ancak yapıldığı hastaneye göre de değişim göstermektedir.
Üçlü Test Sonucu Kaç Günde Çıkmaktadır?
Hamileliğin ilk üç atında ikili tarama testi yapılır. İkinci üç ayında da üçlü test veya dörtlü test olarak adlandırılan tarama testi yapılır. Bu tarama testleriyle riskli gebelikler tespit edilmektedir. Bebekte mongolizm (down sendromu), omiriliğin gelişmemesi (nöral tüp defekti) ve trizomi18 riskleri bu testlerle belirlenmektedir. Mongolizm, Trizomi 21’deki kromozom bozukluğudur. Önceleri anne adayından kan alındıktan sonra testin sonucunun ortaya çıkması için on günü bulan bekleyiş dönemi vardı. Ancak günümüzde kullanılan cihazların gelişmesiyle ve FMF (Fetal Maternal Tıp Merkezi) tarafından onaylanan risk hesaplama programları sayesinde aynı gün test sonucu verilebilir hale gelmiştir.
Yaş ilerledikçe risk artmaktadır. İleri yaş gebeliklerinde, bebeklerde ortaya çıkabilecek genetik bozukluk riski artmaktadır. Anne adayı 20’li yaşlarda ise, risk oranı 1500’de 1 iken, 40 yaş üstü hamileliklerde risk oranı 95’te 1’e yükselmektedir.
Üçlü Tarama Testi Sonucu Örneği
Üçlü test sonucunun doğru çıkabilmesi için kendiniz hakkındaki doğru bilgileri hekiminize bildirmeniz gerekmektedir.
Toplumumuzda genel olarak insanların doğum günü bilgileri nüfus kağıdına gerçek tarihle yazılmaz. Hatta yıl bazında bile yanlışlıklar vardır. Gerçek doğum tarihinizi gün-ay-yıl olarak anne-babanızdan öğrenmelisiniz ve hekiminize tam doğru bilgiyi vermelisiniz. Ayrıca kilonuzu da doğru olarak bildirmeniz önemlidir. Son regl görme tarihinizi de doğru bir şekilde söylemeniz önemlidir.
Down sendromu testinde eşik değeri 1/250’dir. Test sonucunda çıkan oranlar, örneğin 1/50, 1/100 gibi değerler çıkarsa, yani çıkan oran 1/250’den büyükse testin sonucu pozitif kabul edilmektedir. Burada bebek down sendromu açısından riskli durumdadır denilir. Unutulmamalıdır ki, üçlü test sadece bir tarama testidir. Test kesin sonucu vermez sadece riski göstermektedir. Test sonucunun 1/250’den fazla olması durumunda, kesin tanı koyulabilmesi için amniyosentez adı verilen işlem gerçekleştirilir. Amniyosentez testi diagnostic testtir yani tanı testidir. Çoğu durumda üçlü test normalden yüksek çıksa bile, amniyosentez sonucu büyük olasılıkla normal çıkacaktır.
Down sendromu fiziksel ve zeka geriliği olan bir hastalıktır ve ne yazıktır ki tedavisi yoktur. Down sendromu bebekler çoğunlukla geç yaşlardaki hamiliklerde ortaya çıkmaktadır.
Ultrasonik biyometrik ölçümlerinin son adet tarihiniz ile uyumlu olması gerekir. Eğer uyuşmazlık varsa, son adet tarihi ultrasonik verilere göre güncellenmektedir. Ayrıca uyuşmazlık varsa, yumurtlamanın beklenen tarihten önce veya sonra olduğu kanısına varılır.
Üçlü testte HCG, uE3 ve AFP değerlerine bakılmaktadır. Bu hormonlarda ortalama değerin yani MOM değerinin 1.00 çıkması durumunda, normal değerdedir kabul edilir. HCG değeri, 2.00 Mom üzerinde çıkarsa down sendromu riskinin arttığı anlamına gelir. AFP ve uE3 değerleri de 0,75 Mom altına düşmemelidir. Örneğin AFP değeri 0,879 çıkmış olsun. Bu değer ortalama kabul edilen 1.00 değerinin altındadır, bu durum riskin bir miktar fazla olduğunu ifade etmektedir. Diyelim ki HCG Mom değeri 0,492 olsun diyelim. Down sendromunun riskinden bahsedebilmek için, HCG Mom değeri 1,5- 2,0 arasında olmalıdır.
Omirilik gelişirken omurga kemikleri tam kapanmıyorsa, omirilik dokusu bebeğin sırtından dışarı çıkar. Bu durum “spina bifida” olarak adlandırılır. Açıkta kalan dokudan AFP amniyon sıvısına geçmektedir, sonrasında da anne kanına geçer. Bu nedenle eğer anne adayının kanında yüksek miktarlarda AFP tespit edilirse, spina bifida vakasının olasılığından bahsedilir. AFP yüksekse, beyin dokusu ve omurgalar ultrason ile değerlendirilir. Eğer durum değerlendirmesi ultrason ile yapılamazsa, amniyosentez yapılır. AFP değeri yüksek, amniyosentez ve ultrasonografide anomali saptanmıyorsa, tüm hamilelik döneminde bebeğin büyümesi ve gelişmesi takip edilir.
Edwards sendromunda, AFP, HCG uE3 değerlerinin tamamı için sınır değer 1/100’dür. Test sonucunda bulunan oran değeri 1/100 üzerindeyse Trizomi18 (edwards sendromu) tarama sonucunun pozitifliğinden bahsedilir.
